Przejdź do treści

Menedżery bibliograficzne



Nauka

Menedżery bibliografii to narzędzia pomagające gromadzić i zarządzać danymi o różnego rodzaju publikacjach (artykułach, książkach, rozdziałach, stronach internetowych itp.), jak również ich fragmentach (cytatach), pozwalając tym samym na ustrukturyzowanie informacji. Możliwość załączenia pełnego tekstu lub odnośnika internetowego ułatwia nadanie tym informacjom potrzebnego w pracy kontekstu. Ponadto umożliwiają one generowanie opisów bibliograficznych według wybranego standardu (stylu), jak też i późniejszy eksport tekstów cytowań do edytorów tekstu, znacznie skracając czas potrzebny na ich poprawne formatowanie.

Dlaczego warto używać menedżera bibliografii?

  • pozwala na gromadzenie rekordów bibliograficznych (pobieranie ich z baz danych, z Internetu, wprowadzanie ręczne);
  • dane do menedżera wpisujemy tylko raz, a korzystać z nich możemy już we wszystkich kolejnych artykułach;
  • menedżer pozwala na wybór stylu bibliograficznego. Wybierać możemy spośród kilku tysięcy stylów, często przygotowanych zgodnie z wymaganiami konkretnych czasopism. To menadżer dba o to, aby odnośnik był właściwie sformatowany, by kolejne pozycje w bibliografii miały ten sam kształt;
  • jednym kliknięciem możemy zmienić styl bibliograficzny, np. z oksfordzkiego na APA;
  • jednym kliknięciem możemy umieścić bibliografię do naszej pracy;
  • współpracują z edytorami tekstów w celu tworzenia bibliografii załącznikowej, np. na potrzeby przygotowywanej publikacji

Polecane programy do zarządzania bibliografią:

Przydatne linki:

JabRef

to darmowy, oparty na otwartym kodzie źródłowym (ang. open-source) menedżer bibliografii. Pozwala na import publikacji za pomocą identyfikatorów, takich jak DOI czy ISBN, ale także arXiv identifier, Library of Congress Control Number (LCCN) i wielu innych. Możliwe jest również generowanie wpisów po tytule dzieła i odczytywanie wprowadzonego tekstu (np. poszczególnych pozycji z gotowej bibliografii). Ponadto każdy z wpisów w bazie programu można uzupełnić poprzez narzędzie automatycznego wyszukiwania plików PDF oraz identyfikatorów DOI i arXiv. Tworząc bibliotekę, JabRef bazuje na języku BibTeX. Zależnie od stopnia zaznajomienia z nim, użytkownik może wybrać interfejs graficzny i wypełniać poszczególne zakładki lub skorzystać z zakładki źródła BibTeX i wykonać opis samodzielnie. JabRef działa na systemach operacyjnych: Windows, Linux i macOS. Z oficjalnej strony można pobrać też wersję przenośnią (ang. portable) oraz wtyczki do przeglądarek: Firefox, Chrome, Edge i Vivaldi. 

Najważniejsze cechy: 

  • wtyczki do popularnych przeglądarek; 
  • wiele możliwości importu danych; 
  • narzędzie do odczytu tekstu zwykłego (“plain text”); 
  • funkcja wyszukiwania brakujących plików, numerów DOI i identyfikatorów arXiv; 
  • możliwość eksportu biblioteki do formatu tekstowego (np. BibTeX); 
  • współpraca z programami opartymi na języku TeX 
  • możliwość wstawiania i edytowania cytowań w edytorach tekstu: Microsoft Word i LibreOffice/ OpenOffice 
  • duże możliwości personalizacji programu i bibliotek. 

Przydatne linki: 

Zotero

to darmowy menedżer bibliografii pozwalający na szybki import metadanych przy pomocy popularnych identyfikatorów (jak DOI lub ISBN), którego funkcjonalność można rozszerzyć za pomocą wtyczek. Dzięki nim możliwe staje się nie tylko pobranie informacji do programu ze stron internetowych, ale również tworzenie przypisów i bibliografii w wybranym stylu bezpośrednio w edytorze tekstu. Program działa na systemach operacyjnych Windows, macOS i Linux. Oficjalne wtyczki dają dostęp do dodatkowych funkcji w przeglądarkach Firefox, Chrome, Edge i Safari oraz w edytorach tekstu: Microsoft Word (brak wsparcia dla wersji online z pakietu Microsoft 365), LibreOffice i Google Docs. Zotero posiada polską wersję językową i dostępne jest na otwartej licencji GNU Affero General Public License (wersja 3). 

Najważniejsze cechy: 

  • wtyczki pozwalające na rozszerzanie funkcjonalności; 
  • eksport danych jako cytatu i/lub bibliografii bezpośrednio w oknie edytora tekstu (z możliwością ich późniejszej edycji i aktualizacji); 
  • wykorzystanie wielu stylów cytowań, z możliwością ich dodawania i modyfikowania; 
  • funkcja zapisu obrazów stron WWW (lokalnej kopii, ang. „snapshot”), pozwalająca na powrót do ich stanu z dnia wykonania obrazu; 
  • możliwość opisania elementów (rekordów) własnymi etykietami, notatkami i adnotacjami (z odniesieniem do konkretnego cytatu i strony w publikacji) oraz określanie powiązań pomiędzy nimi; 
  • archiwizowanie dodatkowych plików (nie tylko PDF); 
  • zintegrowany interfejs WWW (wymagane opcjonalne konto Zotero); 
  • oficjalna aplikacja na urządzenia mobilne iPhone oraz iPad; 
  • synchronizacja metadanych i plików za pomocą konta Zotero lub protokołu WebDAV. 

Przydatne linki: 

Citavi 

to płatny menedżer bibliografii będący częścią platformy do zbierania i analizy danych Lumivero. Pozwala na import danych poprzez identyfikator (np. DOI, ISBN, PMID), plik z danymi bibliograficznymi (np. BibTex, RIS), poprzez import pliku PDF czy tabeli Excel lub dokumentu Word, jak również samodzielne wpisanie potrzebnych danych do programu. Zebrane dane można porządkować, przeszukiwać, a także pracować z nimi – poprzez wbudowane narzędzia (np. tworzenie notatek) lub połączenie z innym programem z platformy, NVivo. Pozwala on także na pobranie danych ze stron internetowych oraz przekonwertowanie ich na pliki PDF i dołączenie ich do rekordu. Citavi współpracuje z edytorem tekstu Microsoft Word, umożliwia pracę zespołową oraz pozwala na przechowywanie projektów i plików lokalnie lub w chmurze producenta (opcja ta jest dodatkowo płatna). Zależnie od wybranej wersji, program działa w przeglądarkach internetowych lub po instalacji na systemach operacyjnych Windows. 

Najważniejsze cechy: 

  • możliwość przesyłania danych bezpośrednio do programu NVivo; 
  • wiele opcji importu danych; 
  • rozbudowany system porządkowania danych; 
  • funkcja tworzenia notatek bezpośrednio z cytatów z dokumentów PDF lub stron WWW (zarówno z tekstu jak i obrazów, grafów); 
  • tworzenie zautomatyzowanej bibliografii (automatyczne formatowanie cytowań) w programie Microsoft Word; 
  • funkcja tworzenia konspektu publikacji i eksportu projektu do Microsoft Word; 
  • opcja tworzenia planu pracy z publikacją, tworzenia i śledzenia zadań i celów; 
  • możliwość pracy zespołowej. 

Przydatne linki: 

Mendeley Reference Manager 

to darmowy menedżer bibliografii tworzony przez firmę Elsevier. Pozwala on na dodawanie (w tym import za pomocą kilku popularnych identyfikatorów) rekordów bibliograficznych, a także wzbogacanie bazy plikami PDF. Program umożliwia kategoryzowanie danych, dodawanie etykiet oraz adnotacji do tekstu publikacji. Dzięki wtyczkom możliwe staje się pobieranie danych za pośrednictwem przeglądarek internetowych (Firefox, Chrome, Edge) oraz przenoszenie cytowań do edytora tekstu Microsoft Word. Jedną z funkcji Mendeley Reference Manager jest tworzenie prywatnych grup, dzięki którym można dzielić się wybraną bibliografią z zaproszonymi do współpracy użytkownikami. Program działa na komputerach z systemami Windows, macOS i Linux. 

Najważniejsze cechy: 

  • możliwość importu danych poprzez najważniejsze identyfikatory; 
  • łatwe klasyfikowanie danych poprzez kategorie i etykiety; 
  • funkcja pracy z plikami PDF (adnotacje); 
  • oficjalne wtyczki do przeglądarek i Microsoft Word rozszerzające możliwości programu; 
  • funkcja przechowywania danych w chmurze producenta (opcja ta jest płatna). 

Przydatne linki: 

EndNote

To płatny menedżer bibliograficzny tworzony przez firmę Clarivate. Oprócz typowych cech dobrego menedżera bibliografii, EndNote pochwalić może się takimi funkcjami jak narzędzie do wykrywania duplikatów w bibliotece programu oraz możliwość tworzenia specjalnych grup rekordów (smart group), do których automatycznie zaliczone zostaną rekordy spełniające zdefiniowane kryteria. Dane o publikacjach można dodać ręcznie, zaimportować je poprzez interfejs wyszukiwania w bazach online lub wgranie pliku z cytowaniami. Można też wykorzystać do tego wtyczkę do przeglądarek internetowych EndNote Click (działa z przeglądarkami Firefox, Chrome, Edge i Opera). W przeciwieństwie do innych programów tego typu, EndNote nie został wyposażony w narzędzia szybkiego importu danych poprzez identyfikatory dokumentów. Rozszerzenie Cite While You Write pozwala z kolei na integrację z edytorami tekstu, takimi jak Microsoft Word (także w wersji online), Dokumenty Google, Apple Pages, LibreOffice/ OpenOffice i inne. Można go zainstalować na komputerach z systemami operacyjnymi Windows, macOS, jak również urządzeniach mobilnych z systemem iOS. Dostępny jest również interfejs internetowy, osiągalny przez przeglądarkę. Dodatkowo użytkownicy posiadający konto na platformie Web of Science otrzymują za darmo dostęp do wersji online posiadającej część cech wersji płatnej. 

Najważniejsze cechy: 

  • narzędzie do wykrywania duplikatów; 
  • funkcja tworzenia “inteligentnych grup” publikacji; 
  • oficjalne wtyczki do przeglądarek i popularnych edytorów tekstu (również online) rozszerzające możliwości programu; 
  • dostęp poprzez interfejs internetowy. 

Przydatne linki: 

RefWorks

to płatny, oparty na interfejsie internetowym menedżer bibliografii tworzony przez firmę ProQuest, będącą częścią Clarivate. Bibliotekę danych bibliograficznych można w nim tworzyć m.in. poprzez zaimportowanie danych z pliku RIS czy instalowaną z poziomu programu wtyczkę do przeglądarki internetowej. RefWorks potrafi również przeszukiwać wspólny katalog z bazy danych ExLibris – wystarczy w oknie dialogowym dodawania publikacji wpisać tytuł (jego fragment) lub numer DOI. Dostępne opcje generowania cytowań nie ograniczają się tu do automatycznego wstawiania dzięki integracji z popularnymi edytorami tekstu (Microsoft Word, Dokumenty Google). Możliwe jest także utworzenie tekstu (treści) poszczególnych cytowań i całej bibliografii, które można skopiować i wkleić do dowolnego edytora tekstu. Obok ułatwień w organizowaniu danych (tagi, katalogi), program umożliwia współdzielenie folderów z danymi poprzez zaproszenie, udostępnienie ich wszystkim osobom z organizacji lub poprzez wygenerowanie publicznego odnośnika. 

Uwaga! Wykupienie dostępu do RefWorks możliwe jest jedynie poprzez kontakt z działem sprzedaży firmy ProQuest. 

Najważniejsze cechy: 

  • oparcie na interfejsie internetowym (dostęp przez przeglądarkę); 
  • możliwość wyszukania publikacji w bazie ExLibris; 
  • integracja z popularnymi edytorami tekstu online; 
  • system podświetlania brakujących metadanych wymaganych przy cytowaniu w danym stylu; 
  • generator możliwych do skopiowania cytowań i bibliografii. 

Przydatne linki: 

Papers

to płatny menedżer bibliografii tworzony przez firmę ReadCube, stanowiącą część Digital Science & Research Solutions. Jest to oprogramowanie bliźniacze względem innego produktu ReadCube – nazwanego po prostu ReadCube. Różnica polega na skupieniu się twórców na innej grupie docelowej odbiorców: podczas gdy ReadCube posiada funkcje przydatne dla firm ze sfery biznesu, Papers kierowany jest do użytkowników akademickich. Program ten posiada zaawansowane funkcje, takie jak wzbogacone dodawanie notatek do plików PDF (dostępne są m.in. opcje takie jak wybór kolorów, podkreślenie, zaznaczenie swobodne), inteligentne listy publikacji (uzupełniane automatycznie według określonych kryteriów) czy mechanizm dopasowywania przesłanych plików do istniejących rekordów, co zapobiega tworzeniu się duplikatów. Program dostępny jest w wersji na komputery z systemami Windows i macOS, urządzenia mobilne (iOS, Android), jak też i w wersji online. Dostępne są także wtyczki do edytorów tekstu (Microsoft Word, Dokumenty Google) oraz popularnych przeglądarek (Firefox, Chrome, Edge i Safari). 

Najważniejsze cechy: 

  • dostępność wersji online i aplikacji mobilnych; 
  • wiele opcji zaznaczania fragmentów tekstu w plikach PDF; 
  • funkcja tworzenia “inteligentnych grup” publikacji; 
  • mechanizm dopasowywania plików do publikacji; 
  • opcja wyszukiwania artykułów w systemie polecanych publikacji; 
  • integracja w popularnymi edytorami tekstu i przeglądarkami dzięki wtyczkom. 

Przydatne linki: 

Paperpile

to płatny, działający w środowisku przeglądarki internetowej menedżer bibliografii, oryginalnie stworzony z myślą o użytkownikach przeglądarki Chrome. Obecnie działa wyłącznie na przeglądarkach opartych na tym samym silniku (np. Chromium, Brave, Vivaldi, Edge), choć twórcy pracują nad wsparciem także Safari i Firefox. Obok funkcji wyszukiwania publikacji w bazach online, Paperpile posiada rozbudowane możliwości dodawania notatek do plików PDF (np. wybór koloru zaznaczenia, zaznaczenie ręczne). Dzięki wtyczkom działa z edytorami tekstu: Dokumentami Google i Microsoft Word. Oprócz opcji dodawania cytowań do tekstu, możliwe jest również wygenerowanie i skopiowanie bibliografii, którą można wykorzystać w innych programach. Dzięki wtyczkom możliwa jest również integracja z przeglądarką internetową i bezpośrednie pobieranie danych o publikacjach podczas przeglądania stron internetowych. 

Najważniejsze cechy: 

  • oparcie na interfejsie internetowym (dostęp przez przeglądarkę); 
  • wiele opcji zaznaczania fragmentów tekstu w plikach PDF; 
  • integracja z Dokumentami Google i Microsoft Word poprzez wtyczki; 
  • generator możliwej do skopiowania bibliografii; 
  • integracja ze środowiskiem Google (konto Google, Dysk Google). 

Przydatne linki: 

Bookends

to płatny menedżer bibliografii dostępny na systemy macOS oraz iOS. Do cech wyróżniających Bookends należą m.in. możliwość tworzenia i dostosowania stylów cytowań do własnych potrzeb, wbudowana wyszukiwarka publikacji i zintegrowana przeglądarka internetowa, pozwalające na uzupełnienie bazy danych rekordów i samodzielne odnalezienie brakujących plików PDF, czy zaawansowany system tworzenia odnośników, które można umieścić w notatkach lub wyeksportować, prowadzących do różnych elementów, takich jak: folder na dysku urządzenia, inne miejsce w programie, konkretna strona lub zaznaczenia w załączonym pliku PDF. Ciekawą funkcją Bookends jest generowanie przez program chmury etykiet odnoszących się do zaznaczonych rekordów, pozwalających na przeszukiwanie zasobów pod kątem danego hasła czy autora. Co ważne, do działania wewnątrz edytorów tekstu (np. Microsoft Word, Mellel, Nisus Writer Pro, Apple Pages, LibreOffice) Bookends nie potrzebuje dodatkowych wtyczek. Możliwe jest również współdzielenie bibliotek i folderów z załącznikami z innymi użytkownikami. Wersja mobilna aplikacji wyposażona została również w skaner kodów kreskowych, pozwalający na dodawanie informacji o książkach. 

Najważniejsze cechy: 

  • możliwość wyboru celu dodania pliku: dodanie go do istniejącego rekordu lub utworzenie nowego; 
  • mechanizm wyszukiwania publikacji w bazach online; 
  • wbudowana przeglądarka internetowa pozwalająca na dodawanie plików PDF; 
  • duże możliwości dostosowania stylów cytowań; 
  • zaawansowany mechanizm tworzenia odnośników z i do programu; 
  • możliwość tworzenia notatek w postaci kolorowych “karteczek” (notecard); 
  • automatycznie generowana chmura etykiet; 
  • integracja z wieloma edytorami tekstu; 
  • funkcja współdzielenia bibliotek i folderów załączników; 
  • skaner kodów kreskowych w aplikacji mobilnej. 

Przydatne linki: 

BibDesk

to darmowy, oparty na otwartym kodzie źródłowym (ang. open-source) menedżer bibliografii kierowany do użytkowników systemu macOS. Jego główną zaletą jest integracja z wewnętrznymi elementami tego systemu, takimi jak AppleScript (pozwala to na automatyzację pracy z programem za pomocą skryptów) i Spotlight (dzięki czemu możliwe jest szybkie wyszukiwanie treści z poziomu systemu). BibDesk zbudowany został na podstawie języka BibTeX, przez co do korzystania z niego przydatna jest choćby minimalna znajomość specyfiki tego języka (w czym pomóc może np. oficjalna dokumentacja programu). Bazę danych można budować w nim m.in. przy wykorzystaniu plików z metadanymi (możliwe jest także przeciąganie plików PDF czy Word do okna programu), narzędzi importu i wewnętrznej wyszukiwarki czerpiącej dane z baz online. Inną możliwością jest skorzystanie z wbudowanej przeglądarki internetowej i pobieranie danych bezpośrednio z przeglądanych stron, baz i katalogów. Wartą uwagi funkcją jest tworzenie “inteligentnych grup”, pozwalających na automatyczne filtrowanie publikacji według danego kryterium. BibDesk umożliwia też tworzenie odnośników do rekordów lub wyników wyszukiwania, które otwarte w innych programach przeniosą użytkownika do danego miejsca w programie. Współpracuje on z edytorami tekstu opartymi na języku TeX, jak też i dowolnym innym edytorem tekstu poprzez generowanie cytowań gotowych do skopiowania. Utworzonymi w BibDesk bibliotekami danych można podzielić się z innymi użytkownikami w tej samej sieci. 

 Najważniejsze cechy: 

  • możliwość automatyzacji pracy dzięki skryptom; 
  • wbudowana przeglądarka internetowa; 
  • funkcja tworzenia “inteligentnych grup” publikacji; 
  • możliwość tworzenia odnośników do rekordów do wykorzystania w innych aplikacjach; 
  • współpraca z programami opartymi na języku TeX; 
  • możliwość wstawiania cytowań w edytorach tekstu (mechanizm kopiuj-wklej); 
  • opcja dzielenia się biblioteką z innymi użytkownikami w tej samej sieci. 

Przydatne linki: