C R E A T I V E C O M M O N S (C C) to amerykańska organizacja pozarządowa, założona przez Lawrence`a Lessig`a w 2001 roku. Jej celem jest zwiększenie dostępności dzieł, zwłaszcza udostępnianych on-line. Internet daje nowe możliwości dystrybucji, dzielenia się i ponownego wykorzystywania twórczych treści. Wiele z tych treści jest chronionych przez prawo autorskie. Prawo chroni dzieło od momentu jego powstania, przyznając twórcy wyłączne prawo do udzielania zezwolenia na kopiowanie, tłumaczenie, publiczne przedstawienie i nagrywanie. Creative Commons daje autorom, artystom, muzykom i innym twórcom łatwy sposób na określenie w jaki sposób ich dzieła mają być dostępne i pod jakimi warunkami, użytkownikom zaś łatwo identyfikowalne warunki, na których dzieło może zostać wykorzystane.
C R E A T I V E C O M M O N S (C C) wykorzystuje łatwe do zrozumienia licencje oraz logo, które pozwala użytkownikom rozpoznać dzieło udostępniane na licencji CC. Wersje elektroniczne licencji zawierają metadane, w postaci umożliwiającej odczyt komputerowy, opisujące licencję oraz umożliwiające internetowym wyszukiwarkom i innym narzędziom służącym do wyszukiwania, odszukanie utworów udostępnianych na licencji CC.
W jaki sposób działają licencje Creative Commons?
C R E A T I V E C O M M O N S proponuje zestaw dobrowolnych, elastycznych licencji, które autor czy artysta może dobierać w zależności od tego jaki zakres ochrony i wolności korzystania z dzieła chciałby mieć. Licencje te czerpią z tradycyjnego rozumienia prawa autorskiego, wyrażającego się w zasadzie „wszystkie prawa zastrzeżone” , jednakże pozwalają na szersze spektrum praw od „pewne prawa zastrzeżone” do „żadne prawa nie są zastrzeżone”, jeśli dzieło ma od razu trafić do domeny publicznej.
Każda z licencji zawiera zestaw pewnych podstawowych praw oraz kilka warunków dodatkowych, które mogą wybrać twórcy w zależności od tego, w jaki sposób chcą udostępniać swoje dzieło.
Cztery podstawowe warunki licencji CC to:
Uznanie autorstwa. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru. | |
Użycie niekomercyjne. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych. | |
Na tych samych warunkach. Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. | |
Bez utworów zależnych. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone. |
W rezultacie mamy 6 podstawowych typów licencji oraz kilka dodatkowych, stosowanych w specjalnych okolicznościach, np. sampling [użycie fragmentu wcześniej dokonanego nagrania muzycznego (zwanego samplem jako elementu tworzonego utworu przy użyciu specjalnego instrumentu zwanego samplerem (lub komputera). Każda z licencji posiada trzy wersje:
- „Commons Deed”, która w prosty sposób wyjaśnia co jest dozwolone na gruncie licencj oraz wykorzystuje łatwe do rozpoznawania symbole;
- „Legal Code” (tekst prawny) skierowany do prawników pełny tekst licencji;
- wersja w postaci umożliwiającej odczyt komputerowy, zawierająca metadane RDF/XML, opisujące licencję, oraz umożliwiające internetowym wyszukiwarkom odszukanie utworów udostępnianych na licencji CC.
Licencje CREATIVE COMMONS
- Uznanie autorstwa 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie pod warunkiem oznaczenia autorstwa. Jest to licencja gwarantująca najszersze swobody licencjobiorcy.
- Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu tak długo, jak tylko na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Jest to licencja używana przez Wikipedię i jej siostrzane projekty.
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0 – Licencja ta pozwala na kopiowanie, zmienianie, remiksowanie, rozprowadzanie, przedstawienie i wykonywanie utwóru jedynie w celach niekomercyjnych. Warunek ten nie obejmuje jednak utworów zależnych (mogą zostać objęte inną licencją).
- Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska – Ta licencja zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu zarówno w celach komercyjnych i niekomercyjnych, pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych).
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 – Licencja ta pozwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz tak długo jak utwory zależne będą również obejmowane tą samą licencją.
- Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska – Licencja ta zezwala na rozpowszechnianie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem zachowania go w oryginalnej postaci (nie tworzenia utworów zależnych). Jest to najbardziej restrykycyjna z licencji.